Merkez Bankası rezervinde artış oyununun detayları ortaya çıktı

Uluslararası Para Fonu (IMF), aylardır devam eden pazarlıkların ardından 650 milyar dolarlık fonlama programını gerçekleştirdiğini duyurdu.

Birgün'de yer alan habere göre; bu çerçevede IMF’nin para birimi Özel Çekme Hakkı (SDR) temelinde ülkelere kotalarına göre fonlama yapıldı. Bu para ülkelerin Merkez Bankası rezervlerine eklendi. Türkiye’nin payına da yüzde 1 civarında olan IMF kotası uyarınca 6,5 milyar dolar düştü.

Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva, 650 milyar dolarlık SDR rezerv para biriminin üye ülkelere tahsisinin yürürlüğe girdiğini yaptığı yazılı açıklama ile duyurdu. Georgieva, açıklamasında “SDR tahsisi, küresel ekonomik sisteme ilave likidite sağlayacak, ülkelerin döviz rezervlerini artıracak ve daha pahalı iç veya dış borçlara olan bağımlılıklarını azaltacak” değerlendirmesinde bulundu.

NET REZERVLER EKSİ 41,3 MİLYAR DOLAR

Merkez Bankası rezervleri son iki yılın en çok tartışılan konusu. Salgın döneminde artan döviz talebini karşın döviz kurunu sabit tutmak pahasına Merkez Bankası’nın rezervleri eritildi.

Ancak rezervlerin eritilmesine rağmen döviz kuru geçen yılın ağustos ayında patladı. 9 Kasım 2020’de Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan istifa eden Berat Albayrak döneminde döviz kuru tarihi rekor seviyesine ulaşmıştı. Bu süreçten sonra eriyen rezervler ise swap anlaşmaları ile makyajlandı.

Toplam rezervlerdeki swap kaynaklı artış TCMB’nin sahip olduğu kendine ait rezervlerin negatifteki seyrini değiştirmeye yetmedi. 13 Ağustos itibarıyla Merkez Bankası’nın swap hariç net rezervi eksi 41,33 milyar dolar civarında.

IMF’den gelen SDR, Merkez Bankası’nın bilançosuna eklendi. Merkez Bankası eski başekonomisti Hakan Kara, IMF’in sağladığı SDR imkânının kabaca Merkez Bankası’na açılan sonsuz vadeli bir döviz kredisi gibi düşünebileceğini ifade etti.

 

Sosyal medya hesabından paylaşım yapan Kara “Rahatlıkla dövize çevrilebilir ve müdahalelerde kullanımı izne tabi değildir. Dolayısıyla swaplara kıyasla çok daha kaliteli bir rezerv varlığıdır” yorumunda bulundu.

 

AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, AKP İl Başkanları Toplantısı’nda yaptığı konuşmada Merkez Bankası rezervlerini yine şişirdi. Açıklamasında “Merkez Bankası rezervlerimiz şu an itibarıyla 109 milyar dolar seviyesindedir. Süreci tamamlanan işlemlerle birlikte önümüzdeki günlerde bu rakam 115 milyar doların üzerine çıkacak” ifadelerini kullandı.

DÜŞÜK GELİRLİ ÜLKELERE 21 MİLYAR DOLAR

Öte yandan Georgieva, 650 milyar doların 275 milyar dolarının gelişmekte olan ülkelere de gittiğini bildirdi. Düşük gelirli ülkelere 21 milyar dolar dağıtıldığını belirten Georgieva, bunun bazı ülkeler için GSYH’nin yüzde 6’sına denk geldiğini de ifade etti. “SDR dağıtımı, IMF’in pandemi sürecinde üye ülkeleri desteklemeye yönelik çabalarının önemli bir bileşeni” diye konuşan Goergiva, pandemi karşısında bugüne kadar 85 ülkeye 117 milyar dolar yeni finansman sağladıklarını, 29 ülkeye borç geri ödemelerinde rahatlama imkânı verdiklerini de belirtti.

IMF daha önce üç kez üye ülkelere toplam 318 milyar dolar tutarında SDR dağıttı. Bu üç tahsisin sonuncusu Küresel Kriz nedeniyle ortaya çıkan rezerv ihtiyacını karşılamak üzere 2009 yılında yapılan 250 milyarlık dolarlık tahsisti. Türkiye ise bugüne kadar yapılan tahsislerden 1,1 milyar dolar tutarında SDR rezervi aldı.

***

ÖZEL ÇEKME HAKKI NEDİR?

SDR, 1969 yılında IMF tarafından, uluslararası rezervlerin desteklenmesi için yaratılan bir hesap birimidir. SDR’nin değeri, küresel ekonomik sistemde önemli yer tutan ülkelerin ve parasal birliklerin para birimlerinden oluşan bir sepet esas alınarak belirlenir ve söz konusu sepetin bileşimi her 5 yılda bir gözden geçirilir.

SDR’nin değeri 5 büyük uluslararası para biriminin oluşturduğu sepet kurla günlük olarak belirlenir. Bu para birimlerinden doların sepet kurdaki oranı yüzde 42, euronun yüzde 31, yuanın yüzde 11, yenin ve sterlinin yüzde 8’dir. IMF, SDR’leri üye ülkelerin merkez bankalarına rezerv varlığı olarak ihraç eder. Merkez bankaları bu rezerv varlığını diğer merkez bankalarıyla gönüllü olarak kolayca döviz değiş tokuşu yapmak için kullanabilir.